Mon - Fri 08 - 16h
060/3910-483, 011/3910-483
Triše Kaclerovića 6a Voždovac, Beograd
Dugo se smatralo da je povlačenje desni prirodan proces koji dolazi sa godinama. Međutim, danas znamo da starenje samo povećava šanse za povlačenje desni, i da postoje drugi važni faktori koji dovode do povlačenja. Verovatno će vas iznenaditi da neki od tih faktora uopšte nemaju veze sa lošom higijenom.
Kao što mišić može da atrofira, mogu i desni. Atrofiranje je smanjenje volumena i kvaliteta funkcije nekog tkiva, pri čemu je atrofiranje desni u direktnoj vezi sa zdravljem zuba i vilice, tako da i relativno manji stepen povlačenja desni može da bude znak većih problema u vilici ili da dovede do značajnih problema sa zubima. Atrofiranje se nikada ne dešava izolovano, već je najčešće u pitanju paralelno slabljenje desni i vilice.
Najčešći razlog za povlačenje desni je loša higijena koja dovodi do upala i zatim netretiranje tih upala. Budući da u ovom blogu razmatramo ravnopravno pet mogućih razloga za povlačenje desni, važno je da ne ostavimo utisak da je loša higijena samo jedan od mnogo razloga za povlačenje desni i da pacijent ne može sam mnogo da učini, jer higijena JESTE najvažnija.
U svakom slučaju, povlačenje desni jeste fascinanta tema koja dotiče živote velikog broja ljudi, i može nastati na više načina. Pre nego što razmotrimo pet mogućih uzroka, moramo objasniti odnos kosti i desni, koji leži u srcu problema povlačenja desni.
Levo: zdrava vilična kost; Desno: resorbovana vilična kost usled paradentoze i/ili gubitka zuba
Desni se ne povlače preko nepomične vilice, već se povlače zajedno sa alveolarnom kosti. Gotovo svi pacijenti imaju donekle pogrešno shvatanje paradentoze kao procesa tokom kojeg se desni povlače preko dela zuba bližeg korenu i preko korena, dok je zub fiksiran u vilici na fiksnoj poziciji. To je i razumljivo, jer paradentoza tako izgleda – kako se desni povlače otkriva se sve veći deo zuba, prvo deo gleđi koji je kod zdravih zuba pokriven desnima, a zatim i cementum koji štiti koren zuba. Međutim, ono što se češće dešava jeste da se se POVLAČI KOST, konkretno alveolarna kost koja nosi zube, a DESNI SE POVLAČE ZAJEDNO SA KOSTIMA, DOK ZUB OSTAJE GDE JE.
Tako se dobija utisak da su se desni povukle, ali u praksi visina povučenih desni nikada nije toliko smanjena da može sama da objasni vidljvo povlačenje na zubu. Mnogo je češće da, ako je recimo oktiveno 2mm zuba, 1mm zuba je otkriveno povlačenjem desni, a 1mm povlačenjem kosti. Povlačenje kosti zove se resorpcija, što je vidljivo na rendgenskom snimku, i zato je zubarima za konstantovanje paradentoze veoma važno da pogledaju što skoriji snimak zuba.
Klasična paradentoza izazvana inflamacijom. Tamnijom bojom ilustrovane su naslage kamenca.
Gotovo svi pacijenti kojima je potrebna pomoć zbog povlačenja desni, od najranijih faza, do faza kada je jedino što možemo da uradimo vađenje preostalih zuba i ugradnja ALL ON 6 rada – jesu pacijenti kojima su desni stradale usled zapaljenskog procesa. Scenario je u ranim fazama sličan kod svih pacijenata: prvo nastaje upala, počinju krvarenja, desni počinju da se povlače i nastaju problemi. Za svaki zub najkritičniji je trenutak kada se izgubi kontakt između desni i zuba u finalnom milimetru desni, jer kada plak uspe da se “uglavi” između desni i zuba postaje veoma teško zaustaviti proces.
Kako se bolest razvija (ako je nastala zbog bakterija, tada paradentoza jeste bolest), moguće su određene razlike u progresiji. Kod nekih pacijenata bolest se primiri posle poboljšanja higijene i intervencija zubara, kod nekih napreduje sporije a kod nekih brže.
Takođe, kod nekih pacijenata kost više strada, dok kod nekih više stradaju desni, budući da isti produkti metabolizma bakterija koji napadaju desni napadaju i kost. Reakcija zavisi od organizam do organizma, tako da je moguć scenario u kome se desni dosta povuku, ali kost ostane jaka, što nije opasno, jer su zubi i dalje stabilni, zatim obrnut scneario kada kost strada i naizgled zdravi zubi počinju da se klate, što je ogroman šok za pacijenta, kao i brojne varijante između ove dve. U slučaju klasične paradentoze, o kojoj ovde govorimo, desni se povlače zajedno sa alveolarnom kosti ali se povlače i samostalno, jer bakterije uništavaju kost i desni, zbog čega ovaj tip paradentoze može veoma brzo napredovati.
Osobe koje pate od bruksizma moraju nositi noći splitove kako ne bi strugale zube
Kada jedan zub ili više zuba trpe prevelik pritisak — zbog nepravilnog zagriza, škrgutanja ili gubitka susednih zuba — telo to neko vreme toleriše. Međutim, ako su jake sile dugo prisutne, javljaju se simptomi poput blagog bola i povećane pokretljivosti zuba. Iako se oštećenje ne vidi odmah na samom vrhu zuba, problem nastaje u strukturi koja drži zub u kosti. Vremenom, telo pokušava da se prilagodi opterećenju, ali ako ono traje predugo, dolazi do razgradnje kosti oko korena, naročito u predelu između zuba, što dovodi do povlačenja desni.
Ova vrsta gubitka kosti ne nastaje zbog bakterija ili kamenca, već isključivo zbog mehaničkog stresa, i zato se ne formiraju tipični paradontalni džepovi. Kost se povlači lokalno, često u obliku slova V, najčešće sa spoljne strane zuba, gde je najtanja. Iako zub spolja može da izgleda zdravo, njegova potpora je tada ozbiljno oslabljena, što se vidi tek na rendgenu. Dobra vest je da, ako se opterećenje na vreme otkrije i ukloni, telo može da regeneriše deo izgubljene kosti, jer nema infekcije koja bi to sprečila.
Zubi tokom života neznatno “isplivavaju”, odnosno koren se pomera iz kosti ka površini
Jedan od prirodnih procesa koji je uglavnom vezan za starenje jeste pasivno nicanje zuba, odnosno lagano pomeranje donjih zuba naviše, a gornjih naniže tokom godina. To je mehanizam koji telo koristi da nadoknadi izgubljeni kontakt između zuba gornje i donje vilice koji može biti izgubljen zbog intenzivnog korišćenja. Savremeni čovek ne žvaće često vrlo tvrdu hranu kao naši preci (meso na kostima, orašasti plodovi), tako da je gornja površina zuba uglavnom nije narušena na ovaj način, ali evolutivni mehanizam i dalje postoji, tako da zubi vremenom putuju ka površini, kod nekog sporije, kod nekog brže. Pritom, kako se zub pomera, pojavljuje se novi cementum u korenu zuba koji popunjava prazan prostor, tako da zub može zaista da poraste vremenom, mada neprimetno, za manje od 1mm.
Ono što jeste primetno prilikom “isplivavanja” zuba je to da će biti otkriven veći deo zuba nego ranije, što može delovati kao povlačenje desni, ali tehnički nije povlačenje desni. Doduše, najčešće do ovog procesa dolazi zajedno sa stvarnim povlačenjem desni, tako da pasivno nicanje i povlačenje desni stvaraju izraženiji vidni efekat povlačenja.
Premalo pranja zuba najčešće dovodi do povlačenja desni, ali ponekad do povlačenja može doći i usled previše pranja! Ovaj tip povlačenja manifestuje se na sredini zuba, tako što linija desni postaje daleko špicastija, odnosno viša na sredini zuba, jer je taj deo desni najizbačeniji. Reč je o pojavi koja se obično javlja na gornjoj vilici, na prednjim zubima, a da bi se manifestovala potrebne su godine previše jakog trljanja. U ovom slučaju pacijent doslovno uništava svoje desni i često nije svestan da sebi pravi problem, jer su kod osoba koje toliko brinu o higijeni zubi obično zdravi, i ova vrsta povlačenja ne dolazi zajedno sa drugim tipovima povlačenja.
Srećom, u našoj ordinaciji uglavnom uspevamo da otkrijemo ovaj problem u nastanku i skrenemo pažnju pacijentima da nežnije peru zube. Ako ne dođe do otkrivanja cementuma (dela zuba koji nije vidljiv kod zdravih osoba), osoba sa ovim problemom neće trpeti nikakva posledice, ni zdravstvene ni estetske, ali ako dođe do otkirivanja cementuma na prednjim zubima estetske posledice su značajne.
Kao što vidimo, povlačenje desni ne nastaje uvek zbog inflamacije uzrokovane bakterijama, iako je u praksi to uglavnom slučaj. Posebno je važno da pacijenti obrate pažnju na mogući bruksizam (škrgutanje zubima), jer ono može da nanese veliku štetu zubima i vilici, kao i odvići se od previše jakog trljanja četkicom, jer jako trljanje, čak i kada ne ošteti desni, vremenom oštećuje gleđ. Uvek kada sumnjate da vam se desni povlače, odmah zakažite posetu zubaru, čak i ako nemate nikakve tegobe, jer mnogi vrlo opasni procesi, kao što je reporpcija kosti, mogu biti potpuno bezbolni i dovesti do ozbiljnih problema tek u kasnijim fazama.
Ako vas interesuje tema povlačenja desni i paradentoze, savetujemo da pročitate i ove blogove:
– Kako nastaje upala desni – Obajšnjavamo kako dolazi od inicijalne upala desni, koja može i ne mora voditi u paradentozu
– Krvarenje desni – sve što treba da znate – Šta uraditi kada vidite da desni krvare? Blog je takođe posvećen jednom od početnih stadijuma bolesni desni, kada se inicijalna upala ne tretira i dolazi do prvh krvarenja
– Osetljivost zuba ne treba ignorisati – Blog posvećen osetljivosti na toplo, hladno, slatko, uz objašnjenje zašto je ta osetljivost najčešće znak paradentoze na bočnim zubima.
– Paradontopatija: uzroci, simptomi, progresija i lečenje – Sveobuhvatni pregled uzroka, simptopa i načina lečenja paradontalne bolesti.